Người quân tử ngẫm cuộc nội loạn nhà họ Viên thì thấy rằng: Xưa nay mưu đồ đại sự, chưa có nhà ai anh em không hợp sức mà nên được. Ba anh em kết nghĩa Vườn Đào tuy khác họ mà tình như xương thịt, cho nên không kể vì mình hay vì anh em, ai ai hết lòng cố kết. Như Tôn Quyền tọa trấn đất Ngô, thì có người anh biết nói “anh không bằng em điểm này, em không bằng anh về điểm kia…” Tào Tháo lập nước Ngụy thì có người em biết nói “thiên hạ thà không có Hồng, chứ không thể có ông”. Đồng tâm đồng đức thì nên đại nghiệp.
Khuyên giải cho anh em cốt nhục nhà người ta, Vương Tu thật giỏi thay! Theo di chúc của người cha ắt phải để Thượng làm chúa. Theo cái lẽ “lập trưởng” chính đáng, thì phải để Đàm kế tự…Tuy nhiên, nếu Đàm có thể làm như Thái Bá, thì Thượng có thể cứ nhận ngôi. Nếu Đàm không được như Thái Bà, thì Thượng không nên nhận vậy. Nếu Thượng biết làm Thúc Tề, thì Đàm không nên tranh giành. Cho nên Thẩm Phối đi giúp người em đánh anh, ấy là làm bậy. Quách Đồ giúp người anh đánh người em, cũng là làm bậy nốt. Chỉ có Vương Tu là biết nói ra những lời vàng ngọc quý báu như vậy.
Cái lệ “bè đảng” gây tai họa thảm khốc thay! Xem việc nhà họ Viên, thì lúc đầu các mưu sĩ lập đảng chia phe, sau đến hai công tử đối chọi tương tranh. Lúc đầu thì Điền Phong với Thư Thụ một phe. Về sau Điền Phong, Thư Thụ bị hạ rồi, thì lại đến lượt Quách Đồ, Thẩm Phối chia làm hai đảng, kẻ giúp Đàm, người giúp Thượng. Rồi chính trong cái đảng Thẩm Phối lại có Phùng Kỷ chia thành hai cánh. Chính ở cái đảng Quách Đồ lại có Tân Bình chia thành hai cánh. Thậm chí đứa cháu Thẩm Phối (là Thẩm Vinh) còn phản chú để theo cách với bạn. Em ruột Tân Bình (là Tân Tỷ) còn phản anh mà theo kẻ thù! Như thế thì có thể nói họ Viên diệt vong chính vì cái tệ “bè đảng” vậy.
#vienthieu #tamquoc
(Lời bình của Mao Tôn Cương trong Thánh Thán Ngoại Thư)
Nhận xét
Đăng nhận xét